Landelijke opvang moet discussie tussen Rijk en gemeenten over bed, bad, brood beslechten
Staatssecretaris Mark Harbers (Asiel en Migratie) en de Tilburgse burgemeester Theo Weterings (onderhandelaar namens de Vereniging Nederlandse Gemeenten) hebben donderdagochtend hun handtekening gezet onder een overeenkomst over de opvang van uitgeprocedeerde asielzoekers. Daarbij waren ook de wethouders van vijf grote steden aanwezig.
Amsterdam, Rotterdam, Utrecht, Groningen en Eindhoven hebben zich bereid verklaard de komende drie jaar mee te werken aan een pilot waarbij het Rijk medefinancier is van vijf Landelijke Vreemdelingen Voorzieningen (LVV’s). Het ministerie van Justitie draagt, met steun van Europese fondsen, 48 miljoen euro bij, de gemeenten ruim 16 miljoen. Daarmee worden vijftienhonderd opvangplaatsen gefinancierd.
De vijf gemeenten gaan door met de (heel verschillende) manier waarop zij nu uitgeprocedeerde asielzoekers bed, bad, brood bieden en zullen onderling ervaringen uitwisselen. Na drie jaar kunnen nog maximaal drie andere gemeenten aanhaken, overige voorzieningen in andere steden moeten dan zijn afgebouwd. De acht LVV’s zijn dan de enige plek waar uitgeprocedeerde asielzoekers terecht kunnen, is het voornemen. Alleen kortstondige lokale noodopvang mag open blijven, zonder dat de landelijke overheid daaraan bijdraagt.
Bed, bad, brood
Bed, bad, brood is elementaire, sobere opvang die in principe tijdelijk is. Het gaat om nachtopvang, kleding, sanitaire voorzieningen, ontbijt en een avondmaaltijd voor uitgeprocedeerde asielzoekers en ongedocumenteerden. Hun verdere verblijf in Nederland is onrechtmatig, maar snelle terugkeer of uitzetting naar het land van herkomst is niet altijd mogelijk.
Precair
‘We zijn van heel ver gekomen’, zei Harbers donderdag. ‘Dit is tussen Rijk en gemeenten een historisch beladen onderwerp. In de visie van het Rijk gaat het om een groep mensen die geen recht heeft op verblijf. Voor gemeenten staat de openbare orde voorop. Het is nog steeds precair, maar in het regeerakkoord heb ik de opdracht gekregen deze LVV’s op te zetten. Daarmee maken we nu een begin.’
Om voor opvang in een LVV in aanmerking te komen, moet een uitgeprocedeerde asielzoeker bereid zijn mee te werken aan zijn vertrek. Hoe dat vertrek vorm krijgt, wordt met een intake-gesprek bepaald. Daarin wordt ‘een scenario’ vastgelegd. ‘Het is verblijf onder voorwaarden’, aldus Harbers, ‘bedoeld voor mensen in de meewerkstand.’
In sommige gevallen zal blijken dat terugkeer niet mogelijk is, of dat in de voorafgaande procedure iets over het hoofd is gezien. Dan kan mogelijk alsnog een verblijfsvergunning worden verstrekt. Dat gebeurt nu bij 11 procent van de betrokkenen. In de meeste andere gevallen wordt, met medewerking van de Dienst Terugkeer & Vertrek, de terugreis naar het land van herkomst gefaciliteerd.
De verschillende gemeenten houden nog wel een slag om de arm. De Amsterdamse wethouder Rutger Groot Wassink zei dat de 24-uurs opvang in zijn stad sowieso open blijft. Ook moet hij de intentie om met het Rijk samen te werken nog voorleggen aan de gemeenteraad. De gemeente Den Haag doet niet mee aan de pilot en wacht de uitkomsten af.
Na drie jaar steggelen heeft de VVD haar harde lijn verzacht
Bijna viel er een kabinet over, maar na drie jaar onderhandelen tekent het ministerie van Justitie vandaag dan toch een overeenkomst met de gemeenten over de opvang van uitgeprocedeerde asielzoekers. Het is het voorlopige slotstuk van een hard en slepend politiek gevecht. Lees hier over ruim drie jaar politiek debat over bed, bad brood.